د اوبو مليکت څلور صورتونه لري :
۱- لوی سمندرونه چې د هيچا ملکيت نه دی .
۲- لوی سيندونه ددې حکم هم د سمندرونو دی .
۳- هغه ويالې ، حوض او نهرونه چې خلکو يا حکومت پخپل محنت يا پانګه لګولو سره جوړ کړی وي ددې اوبو مليکت د پانګې لګولو واله دی .
لکن هغوی ته دا حق نشته چې خلک يا حيوانات د اوبو څښلو څخه منع کړي يا د اوبو ورکولو څه کرايه واخلي .
رسول الله صلی الله عليه وسلم د دينه منعه فرمايلې ده او حضرت عمرفاروق رضی الله عنه د داسې خلکو سره د جنګ اجازت ورکړی دی (بدائع ج ۶ ص ۱۸۹ ) .
که د ډيرو حيواناتو د راتلو په وجه د حوض د غاړو د ماتېدو يا خرابيدو ويره وي نو هغه ورباندې پابندي لګولای شي او د خلاف ورزی يا فصل ته د نقصان رسولو په صورت کې هغه د منع کولو حق هم شته .
۴- هغه اوبه چې کوم چا پخپل لوښي کې زخيره کړی وي ، هغه د ده حق دی او هغه خرچولای هم شي او څوک ور څخه منع کولای هم شي .
د ابو ښکار :
د سيند ماهيان د هيچا حق نه دی ، مګر که چا شخصي حوض جوړ کړي ماهيان ونيسي او په هغه کې يې واچوي نو ددې دوه صورتونه دي :
الف ) : دا چې حوض کوچنی وي ماهيان بغير له وسائلو نيول کيدای شي نو داسې ماهيان د هغه ملک بلل کيږي .
ب ) : که لوی حوض وي چې ماهيان بغير له وسائلو جال وغيره نشي نيول کيدای نو دا حوض د ده ملک دی خلک له ښکار څخه منع کولای شي مګر په اوبو کې د ماهيانو خرچول نه صحي کيږي د ماهيانو بيعه هغه وخت صحي وي چې کله يې ښکار کړي او بيا يې پر خلکو و پلوري په اوبو کې د ماهيانو خرچول صحي نه دي . (اسلامي فقه مولانا مجيب الله ندوي )
آن لاين اسلامي لارښود