۲- د معلوم او مجهول له مخې د فعل اقسام :
معلوم فعل هغه دی چې جمله کې فاعل ذکر شوی وي لکه : نَصَرَ سعيد احمداً ( سعيد د احمد مدد وکړ ) .
مجهول فعل : هغه دی چې د هغه په کلام کې فاعل ذکر شوی نه وي ، او د فعل نسبت مفعول ته وشي چې بيا دې مفعول ته (نائب فاعل ) وايي ځکه چې فاعل ځای يې نيولی دی .
نَصَرَ احمداً (د احمد مرسته شوې ) په دې جمله کې نَصَرَ فعل مجهول دی ځکه مفعول يې معلوم نه دی .
مجهوله ماضي :
که و غواړو ماضی معلوم په مجهول بدل کړو د آخر حرف ماقبل ته زير ورکوو او حرف متحرک ماقبل ته يې پيښ ورکوو
لکه : ضَرَبَ —– ضُرِبَ
مجهوله مضارع :
که وغواړو معلوم مضارع په مجهوله بدله کړو د (اتين) حروف ته پښ ورکوو او د آخر حرف ماقبل ته زبر ورکوو .
لکه يَضربُ —- يُضرَبُ
مجهول امر :
که وغواړو معلوم امر په مجهول بدل کړو لام مکسور (زير لرونکي ) ور سره علاوه کوو .
لکه : يضرب —- لِيضرب
۳- صحيح او معتل افعال :
فعل د حروفو د څرنګوالی له جهته په دوه قسمه دی صحيح او معتل .
صحيح : صحيح هغه فعل دی چې حروف يې اصلي وي حروف (عله) ونه لري .
لکه : کَتَبَ ، نَصَرَ
معتل : هغه فعل دی چې د هغه په اصلي حروفو کې حروف (عله) چې عبارت له (واو، ياء او الف ) څخه دي موجود وي لکه :
وَجَدَ قَوَلَ ( عله حروفو څخه واو موجود دی ) .
يَسَرَ رَمَی ( عله حروفو څخه ياء موجوده ده ) .
الف منقلبه ، هغه الف دی چې په اصل کې واو او ياء وو لکه : قال په اصل کې قول وو او رَمی په اصل کې رَمَيَ
صحيح کلمې په دوه ډوله دي سالم او غير سالم يا مهموز او يا مضاعف .
مهموز : هغه کلمه ده چې په اصلي حروفو کې يې همزه موجوده وي لکه : أمرَ سَألَ
مضاعف : هغه کلمه ده چې د هغه دوه اصلي حروف هم مثله وي لکه : مَدَدَ فَرَرَ
۴- لازم او معتدي افعال :
لازم : هغه فعل دی چې فقط فاعل ته ضرورت لري لکه : ذهبَ احمد (احمد لاړ ) .
معتدي : هغه فعل دی چې د فاعل سربيره مفعول ته هم ضرورت لري لکه : نَصرَ سَعيد زيداً ( سعيد د زيد سره مرسته وکړه ) .
۵- ثلاثي او رباعي :
کوم فعل چې دری اصلي حروف ولري ثلاثي بلل کيږي لکه : ضرب ، نصر .
کوم فعل چې د اصلي حروفو علاوه زيات شوي حروف ولري ثلاثي مزيد بلل کيږي لکه : ضارب ، احسن .
همدارنګه کوم فعل چې څلور اصلي حروف ولري رباعي بلل کيږي لکه : زلزل .
او که د اصلي حروفو سربيره اضافي حروف ولري رباعي مزيد بلل کيږي لکه : تزلزل .
۶- مثبت او منفي :
مثبت : هغه فعل دی چې د کار په کولو يا تر سره کېدو باندې د دريو زمانو څخه په يو زمانه کې دلالت وکړي لکه : نصرَ ، ينصرُ .
منفي : هغه فعل دی د کار په نه کولو يا نه تر سره کېدو باندې د دريو زمانو څخه په يو زمانه دلالت وکړي لکه : ما نصر (کومک يې ونکړ ) ، لاينصر (کومک نه کوي ) .